Scheiden van een narcist

Scheiden van een narcist is extra ingewikkeld. Een relatie beëindigen is zelden makkelijk, maar als je partner weinig oog heeft voor jouw emoties, zichzelf zelden iets verwijt en zich moeilijk kwetsbaar opstelt, voelt het al snel alsof je er alleen voor staat. Er kan dan sprake zijn van narcisme. Het is belangrijk om te begrijpen wat er achter dit gedrag kan schuilgaan — zeker als je uit elkaar gaat.

Bij ResolveVisie begeleiden we stellen die vastlopen in de communicatie, ook als er sprake is van een complexe dynamiek. In deze blog lees je wat narcistische trekken zijn, wat de narcistische persoonlijkheidsstoornis precies inhoudt en wat een mediator in zulke situaties kan betekenen.

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis: wat is dat eigenlijk?

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is een psychische aandoening waarbij iemand een overdreven zelfbeeld heeft, moeite heeft met zelfkritiek en vaak weinig inlevingsvermogen toont. Tegelijkertijd is het zelfbeeld vaak kwetsbaar en afhankelijk van bevestiging van anderen. Mensen met deze diagnose hebben vaak een aantal van de volgende eigenschappen:

• Zijn voortdurend op zoek naar aandacht en lijken er verslaafd aan.
• Ervaren vaak intense jaloezie ten opzichte van anderen.
• Tonen weinig tot geen empathie voor anderen.
• Ze hebben een voortdurende behoefte aan bewondering en genieten intens van aandacht.
• Lijken emotioneel afstandelijk of missen oprechte emoties.
• Kunnen zich charmant voordoen, maar vaak op een gespeelde manier.
• Hebben een opgeblazen zelfbeeld en een groot ego.
• Mensen met narcisme geloven sterk dat zij bijzonderder zijn dan anderen en laten dit graag blijken.
• Vertonen regelmatig agressief of intimiderend gedrag.
• Streven naar controle en macht over anderen.
• Voelen zelden spijt of schuld over hun gedrag.

Specialisten benadrukken dat deze stoornis alleen door een specialist vastgesteld kan worden. In het dagelijks leven — en zeker bij een scheiding — zien we soms dat mensen een aantal van deze eigenschappen laten zien, zonder dat er sprake is van de daadwerkelijke diagnose.

Dreigende valkuilen tijdens een scheiding

Wanneer je gaat scheiden van iemand met narcistische trekken, kan de scheiding nog iets ingewikkelder zijn dan verwacht. Dit komt door de manier waarop deze trekken invloed hebben op de communicatie en de afspraken die jullie proberen te maken. Hier zijn enkele valkuilen die je kunt tegenkomen en hoe een mediator jullie daarbij kan ondersteunen.

1. Manipulatie of emotionele chantage – Mensen met narcistische trekken hebben vaak veel invloed op hun omgeving en kunnen deze invloed gebruiken om je emotioneel te manipuleren. Ze kunnen bijvoorbeeld proberen schuldgevoelens op te wekken, of je intimideren met dreigementen, wat je in een onzekere positie plaatst.

Wat kan de mediator doen? In ieder traject probeert de mediator ervoor te zorgen dat de gesprekken niet ontsporen, dat vereist nu extra aandacht. De mediator is getraind om te werken met gesprekstechnieken, de mediator creëert een veilige omgeving en zorgt ervoor dat jullie de focus op constructieve communicatie behouden.

2. Verlies van controle over de communicatie – In een scheiding met een partner die narcistische trekken vertoont kan het voelen alsof je steeds opnieuw dezelfde gesprekken voert zonder vooruitgang. De partner kan de gesprekken steeds naar zichzelf toetrekken, zijn of haar eigen wensen doordrukken of zelfs je gevoelens afdoen als irrelevant. Dit kan ervoor zorgen dat je de controle verliest over het proces.

Wat kan de mediator doen? Een mediator brengt structuur in het gesprek en zorgt ervoor dat beide partijen aan het woord komen. Wij helpen de communicatie terug te brengen naar de praktische zaken die geregeld moeten worden en zorgen ervoor dat de emotionele spanningen niet het proces verlammen.

3. Afwijzen van verantwoordelijkheid – Een van de meest frustrerende aspecten van een scheiding met iemand die narcistische trekken vertoont, is het gebrek aan zelfreflectie. Tijdens een scheiding neemt iemand met narcisme vaak geen verantwoordelijkheid voor de situatie, maar verschuift dan bijvoorbeeld de schuld volledig naar de ander. Dit kan leiden tot eindeloze discussies zonder dat er een werkbare oplossing komt.

Wat kan de mediator doen? Een mediator zorgt voor een eerlijk proces waarin de afspraken duidelijk en haalbaar zijn, zonder dat één partij voortdurend de schuld krijgt toegeschoven. Tijdens het traject is er voor beide partners ruimte om emoties te uiten. Dit kan bijdragen aan het herstellen van het contact. Dat is zeker belangrijk als er kinderen zijn.

4. Gebruik van kinderen als machtsmiddel – Wanneer er kinderen in het spel zijn, wordt de situatie vaak extra ingewikkeld. Het kan voorkomen dat mensen met narcistische trekken hun kinderen gebruiken als een middel om controle te behouden. Bijvoorbeeld door de kinderen tegen de andere ouder op te zetten of door hen te gebruiken om hun eigen wensen door te drukken. Dit kan ook gebeuren met andere gezamenlijke bezittingen zoals de woning, auto of bijvoorbeeld een huisdier.

Wat kan de mediator doen? Onze mediators zorgen ervoor dat het ouderschapsplan gericht is op het welzijn van de kinderen. We stellen heldere, werkbare afspraken op over omgang en communicatie, zodat de kinderen niet tussen twee strijdende ouders hoeven te kiezen.

Hoe ga je tijdens de scheiding om met iemand om die narcistische eigenschappen heeft?

Een scheiding is emotioneel zwaar, zeker als je te maken hebt met iemand die weinig oog lijkt te hebben voor jouw grenzen of emoties. Hieronder vind je een aantal praktische tips:

• Blijf feitelijk en bewaar alles schriftelijk.
• Voorkom strijd over schuld, focus op afspraken, niet op wie ‘gelijk’ heeft.
• Schakel hulp in van een mediator.
• Stel duidelijke grenzen, wees helder en consequent.

Je besluit te scheiden van een narcist, maar hoe start je het traject?

Een relatie verbreken is nooit eenvoudig. Maar als je te maken hebt met een partner die narcistische trekken vertoont, wordt het vaak nóg lastiger. Je kunt te maken krijgen met twijfel, schuldgevoelens of zelfs emotionele druk, waardoor het moeilijk is om helder te blijven. Toch is het belangrijk om je eigen grenzen serieus te nemen.

Het helpt om je goed voor te bereiden. Kies een rustig moment, wees duidelijk en blijf bij je besluit. Probeer het gesprek kort te houden en laat je niet verleiden tot een lange discussie over wie wat verkeerd heeft gedaan. Het komt voor dat mensen met narcistische trekken een breuk niet accepteren en kunnen proberen de controle te houden — door schuld te geven, te beloven dat alles verandert, of je te laten twijfelen aan jezelf. Juist daarom is het belangrijk om vast te houden aan je beslissing en daar niet van af te wijken.

Zoek steun in de omgeving. Iemand die je vertrouwt kan je helpen om sterker te staan. En misschien nog wel belangrijker: schakel hulp in van een specialist. Een mediator of andere professional kan je begeleiden bij het vormgeven van een veilig en werkbaar vervolg — zeker als er kinderen in het spel zijn of als jullie belangrijke financiële zaken moeten regelen.

Elke situatie is anders, en je hoeft het niet alleen te doen. Wil je weten hoe wij jou hierbij kunnen ondersteunen? Neem gerust contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.